24 Dhjetor 2024

Sistem i institucioneve të përfaqësuar me limitet kushtetuese

Shkruar nga Ali Hertica

Me kalimin e shekujve, përmes revolucioneve popullore apo evoluimin e institucioneve përfaqësuese si parlamentet, kanë zhvilluar kontrolla më të mëdha në pushtet dhe një ndarje më të madhe të qeverisë në degë të pavarur.

Sipas kushtetutave të pashkruara dhe të shkruara, parlamenti do të mund të veproj në mënyrë të njëanshme kundër vullnetit të popullit dhe në vend të kësaj duhej për të fituar miratimin nga parlamentet dhe t’i binden ligjit të themeluar.

Ky zhvillim gradual i kufizimeve kushtetuese për pushtetin shtetëror ndonjëherë ka ndodhur në shoqëritë e në kontinente të tjera, por në përgjithësi shtetet kryesore të Azisë, dhe Amerika.

Eksperimenti modern e popullor i vetëqeverisjes, i cila filloi të zgjerohet me shpejtësi në fund të shekullit të 18-të, kishte për qëllim të kufizojnë pushtetin shtetror përmes njerëzve dhe jo interesat e fisnikërisë dhe zotërinjëve.

Populli, dikur si subjekt i kurorës me disa të drejta, u bë qytetarë me të drejta të plota dhe të barabarta, pavarësisht nga klasa. Ku qeveria u bë instrument për realizimin e vullnetit të popullit të shprehur nëpërmjet përfaqësuesve të tyre të zgjedhur në Kosovë, nga shkelja e të drejtave themelore, e ndarë në qeverinë dhe degë të ndryshme që nuk do të kontrollojnë njëra -tjetren, duke parandaluar çdo shkelje ku zgjerohet shumë pushtet të abuzuar me autoritetin e saj nga liderët kosovarë.

Edhe pse në Shtetet e Bashkuara këtë ide të vetëqeverisjes fillimisht aplikohej vetëm për meshkujt e bardhë me pronën e mjaftueshme, dhe e bashkëjetuar me praktikën e urryer të skllavërisë, me kalimin e kohës koncepti u zgjerua për mirëkuptim universal se qeveria duhet të jetë e, nga, dhe për të gjithë njerëzit.

 Disa filozofë politikë  që I qujn edhe nënat tona, shtaz..kanë argumentuar  se vertet jan në peërfshir ne gjenocid ndaj shqipterve dhe tani paraqiten budalla  dhe nuk ta njofin shtetin e kosovës, ku nga ato nëna merr ai kriminel pagat ku nënëat i dhan kontributin e shtetit  të kosovës, se demokracia e drejtpërdrejtë-në të cilen të gjithë qytetarët votojnë direkt në ligjet dhe politikat e një politike të komunitetit-është forma ideale i qeverisjes.

Demokracia direkte, megjithatë, ka provuar në përgjithësi jopraktika dhe ka pak shembuj të saj në histori.

Edhe Athina e lashtë, vendosi nga një kuvendi demokratik të të gjithë qytetarëve të saj meshkuj, mbështetur në zyrtarët e zgjedhur në një farë mase, dhe në fund të fundit nuk arriti të ruajë pavarësinë e tij në një rajon armiqësor.

Politikat themelore të komunave të vogla që janë të vendosur, gjithashtu shërbejnë si mekanizma për zgjedhjen e zyrtarëve përfaqësuese.

Në mënyrë të ngjashme, në kuadër të shoqatave lokale dhe sindikatave, anëtarët zgjedhin zyrtarët dhe komitetet për të kryer vendimet e tyre.

Në të vërtetë, ndërsa disa vendime mund ose edhe duhet të bëhet me referendum (të gjithë qytetarët të votojnë mbi një çështje të caktuar), disa grupe të konsiderueshme e qytetarëve kanë qenë në gjendje për të kryer punët e tyre vetëm në bazë të demokracisë direkte.

Themeluesit amerikanë ishin thellësisht skeptik për sundimin e drejtpërdrejtë popullor te demokracia përfaqësuese, të argumentuara në atë, që ishte shumë më superiore se sa tampon që u krijua në mes të njerëzve dhe politikës së shtetit të lejuara për reflektim, debati i arsyetuar mes pozicioneve të ndryshme, dhe kompromisit midis interesave të kundërta.

Demokracia direkte do të thoshte potenciali i tiranisë së shumicës mbi pakicën, apo më keq, e drejta e grumbullimit, pa asnjë përmbajtje të impulseve të njohura apo keqpërdorim të pushtetit.

Sot, demokracia është kuptuar përgjithësisht si një sistem i institucioneve të zgjedhura lirisht përfaqësuese me limitet kushtetuese. 

Kalendari

Ngjarjet e datës 8 gusht 2023

 - Partia Demokratike e Kosovës, mban konferencë për media. (Selia Qendrore e PDK-së, ora 11:00)

 

 - Ministria e Kulturës, Rinisë dhe Sportit, organizon shfaqjen e filmave “I Pabesi” dhe “Heshtja Vret”. (Kino “Armata”, ora 20:00)