Racionaliteti i konsideruar në mënyrë abstrakte
Shkruar nga Ali Hertica
Shteti është racionalja në vetvete dhe për vete.Ky është unitet thelbësor ësht një qëllim absulut dhe ky qëllim është final ku ka të drejtë sovrane përballë individve, detyra më e lartë e të cilëve është të jenë pjestarë të shtetit.
Nëse e barazojmë shtetin me shoqërinë civile dhe në qoftë se e destinojmë shtetin për sigurinë dhe mbrojtjen e pronës dhe të lirisë personale,interesi i individëve është qëllimi suprem nën dritën e të cilit ata janë grumbulluar,kështu del se është fakultative të jesh pjesëtar i një shteti demokratik siq është Kosova.
Por lidhja e tij me individin është tjetër gjë,nëse ai është shpirti objektiv atëher vetë individi ka objektivitetin e vërtetësisë dhe moralit veçse në qoftë se është një pjesëtar i tijë.
Shoqërizimi është përmbajtja e vërtetë dhe qëllimi i vërtetë.Distinacioni i individëve është të bëjnë një jetë kolektive,knaqësia veprimtaria dhe mënyrat e sjelljes së tyre,kanë një veprim rthelbësor dhe të përgjithshëm si pikënisje dhe si rezultat.
Racionaliteti i konsideruar në mënyrë abstrakte qëndron thelbësisht në unitetin intim e shoqëris në pergjithësi të individuales dhe këtu konkretisht përsa i takon përmbajtjes në unitetin e lirisë objektive d.m.th të vullnetit që kërkon qëllimet e veta të veçanta,për sa i përket formës është një sjellje që përcaktohet në bazë të ligjeve dhe parimeve të të menduarit pra të përgjithshme.
Kjo ide është qenia universale dhe e demosdoshme në vetveten dhe për vet shpirtin shoqëror.
Të urdhërosh dikë që të provojë të jetë i lumtur është absurde sepse nuk do të dinim të urdhëronim dikë për diçka që ai dëshiron tashmë në mënyrë të domosdoshme.
Ne vetëm do të mund t’i japim apo më mirë t’tregoim rrugën për të qenë i lumtur,sespe ai s’mund të ketë gjithçka që ai dëshiron.
Por të urdhërosh moralitetin në emeër të deryrës është krejtësisht e arsyshme,sepse së pari ansënjëri nuk bindet në mënyrë të vullnetshem ndaj urdhërit moral, nëse ky i fundit është në kontrakditë me prirjet e tij, veç kësajë përsa iu takon mënyrave nëpermjet të cilave mund t’i bindemi ligjit moral s’është vendi t’i mësojmë përdersa në këtë gjithkush mund të bëjë çfarë të dojë.