Shkruar nga Ismet Azizi

Se në Sanxhak po krijohen rrethana të reja, tregon fakti se sanxhaklinjtë  gjithnjë e më shpesh po dalin me kërkesa të reja për ta ndryshuar gjendjen e cila i ka përcjellë për 70 vite me radhë.

Pas më tepër se 70 vite  vjen koha  që  një shkollë fillore  e paralagjës së  Pazarit të Ri,  Sellakovci  përfundimisht ta  emëroj , gjegjësisht të ndryshoj e mrin nga “Sellakovac”  dhe të merr emrin e poetit  “Avdo Mexhedoviq “.

Ministria e Arsimit të Republikës së Serbisë, pas dy refuzimeve dhe ndërhyrjes së Avokatit të Popullit,  miraton  kërkesën e boshnjakëve  që  shkolla fillore në fshatin Sellakovc  tash e tutje të mbajë emrin e poetit të njohur boshnjak.

 Kërkesën për ndryshimin e emrit të shkollës e dërgoi qysh  në vitin 2013 Këshilli Kombëtar Boshnjak (BNV).

Kjo shkollë është një nga të parat që ka filluar mësimin në gjuhën boshnjake, Ndërsa Këshilli Kombëtar Boshnjak  e shpalli institucionin të një rëndësie të veçantë për arsimimin e boshnjakëve.

Ministria e Arsimit të Republikës së Serbisë ka refuzuar dy herë kërkesën, dhe vetëm pas ndërhyrjes  së Avokatit të Popullit lejohet që në të ardhmen të mbajë  emrin \"Avdo Mexhedoviq\".

Në KKB njoftojnë  se do të kërkojë të ndryshojë emrin e të gjitha shkollave në Sanxhak, në të cilat mësimi zhvillohet  në gjuhën boshnjake.

Ndër të tjera,  planifikohet  të marrë emrat e personaliteteve  boshnjake  shkollat  \"Desanka Maksimoviq\", \"Stefan Nemanja\", \"Vuk Karaxhiq\" dhe të tjerat.

Kush është Avdo Mexhedoviq?

Avdo Mexhedoviqi (nga fshati Obrov në afërsi të Bijello Poles,2 1875-1953) ishte një këngëtar lahutar nga Mali i Zi. Mexhedoviqi është një nga poetët epik më të mëdhenj të Sanxhakut por edhe më gjerë.

Poema e tij epike “Martesa e Mehë Smailagiqit” e cila ka 12.311 vargje, aq sa kanë së bashku Iliada dhe Odisea. 

Shkencëtari amerikan Milman Parry, studiues dhe profesor në Universitetin e Harvardit në gjysmën e parë të shekullit të XX, Avdon e ka quajtur \"Homeri ballkanik\".

Duhet theksuar se Mexhedoviqi nuk ka vijuar as shkollën fillore. Në moshën madhore ka shërbyer nëntë vite në ushtrinë osmane.

Gjatë kësaj kohe zotëroi mirë gjuhën osmane dhe atë turke kurse në Selanik përfundoi shkollën e oficerëve të  marinës. Pas përfundimit të shërbimit ushtarak është kthyer në Obrovë, në vendin  e tij të lindjes, ku hapi një fermë dhe punoi në dyqanin (mishtore) familjar në Bijello Pole.

Me lahutën u mishërua që në fëmijërinë e hershme ndërsa aftësinë e ekzekutimit e mësoi nga babai i tij Huseini, i cili ishte një lahutar i shkëlqyer dhe më i njohuri i asaj kohe.

Në sajë të talentit të jashtëzakonshëm dhe aftësisë që posedonte, me kalimin e kohës arrin të bëhet këngëtari dhe lahutari më i kërkuar në trevën e Sanxhakut dhe më gjerë.

Hulumtuesi i njohur i krijimtarisë epike ballkanike Milman Parry, gjatë vitit 1935, regjistroi në pllakë speciale fonografe me 80.000 vargjet epike të Avdo Mexhedoviqit.

Në bazë të këtyre studimeve Parry ka shpikur teorinë moderne të letërsisë gojore dhe homerologjinë moderne. Lordi Albert Bates, gjithashtu profesor në Universitetin e Harvardit, vazhdoi punën për mbledhjen e krijimtarisë epike nga viti1950 deri më 1951 dhe regjistroi edhe 18.000 vargje të Avdos.

Në këtë mënyrë është kompletuar një koleksion mbresëlënës prej rreth 100.000 vargjeve të Avdo Mexhedoviqit. 

Mexhedoviqi i ka rrëfyer Perry-it se “të parët e tij kanë ardhur para 200 viteve nga  Nokshiqi apo Nikshiqi,( nga inqizimi i dobët nuk dëgjohet mirë për cilin vend  bëhet fjalë saktësisht).

Ata kanë dyshuar në identitetin e tij, por nuk u ka shkuar mendja se  ai mund të jetë shqiptarë. Profesori Perry një vit ka qëndruar në Beograd për ta mësuar gjuhën serbe.

Perry ka qenë bartës i projektit, ndërsa Lordi ka qenë asistent i tij. Profesori e mësoi serbishten por gjithnjë duke menduar se kjo zonë është sllavo folëse” - thotë mes tjerash prof. Zymer Neziri.

Avdo nuk ka lënë vargje në shqip, por fjalë po. Neziri potencon se kur është përgatitur poema “Martesa e Mehë Smailagiqit” (Zhenidba  Smajlagiq Mehe), poema më e gjatë me mbi 12 000 vargje, kanë hasë në fjalë të cilat nuk i kanë kuptuar, atëherë është kërkuar ndihma e  Qamil Sijariqit, i cili i ka përkthyer fjalët shqipe.

I panjohur dhe i papranuar, Avdo Megjodoviqi vdiq në vendlindjen e tij Obrovë në vitin 1953. Sulejman Zatriqi në vitin 2011 ka prodhuar emisionin filmik për jetën dhe veprën Avdo Megjedoviqit.