Shkruar nga  arch. Ylber Vokshi-Ylli

Nuk duhemi toleruar që të bëhemi robër të automjeteve, duke i humbur të gjitha vetit e një jete të dinjitetshme urbane. - Corbusier

E mirëprita njoftimin e Zyrës për Marrëdhënie me Publikun të Komunës së Prishtinës,lidhur me paraqitjen e \"Projektit për rregullimin e komunikacionit në lëvizje dhe krijimin e parkingjeve në territorin e Komunës se Prishtinës\".

Aspak nuk është e rëndësishme se kush është angazhuar në ketë projekt,thelbësore është që në mënyrë profesionale të bëhen analizat e duhura të ndërlikuara hapësinore dhe urbane,që si rezultat të kemi të definuara të gjitha elementet që nevojiten për të caktuar vendet,numrin e duhur,llojet e parkingjeve që i duhen kryeqytetit të Kosovës,Prishtinës.

Mendimi i im profesional është që së pari është dashur të bëhet projekti i REKONSTRUIMIT apo RENOVIMIT urban të Qendrës së kryeqytetit,nga ai studim do të shiheshin nevojat dhe kërkesat për hapësira të reja të parkingjeve,të cilat së bashku me ato ekzistueset,duke aplikuar të arriturat teknologjike të shekullit të ri, deri diku do të plotësonin nevojat minimale për parkim të banorëve rezident dhe atyre të tjerëve si vizitor ditor,të cilët janë të shumtë në Prishtinë.

Pik së pari me mjete dhe mekanizmat që i disponon shoqëria jonë,duhet me e ndryshuar filozofinë e të menduarit dhe vepruarit, ku lëvizja me automjet në qendrën e kryeqytetit duhet minimizuar në maksimum,si dhe propozuar parkingje kolektiven,në etazh apo nëntokësore,si një nga mundësit e preferuara për të zbutur ketë   problematikë. E di kjo kushton por duhemi me u mësua të paguajmë për luks,si të tjerët në qendrat e kryeqyteteve në tërë rruzullin tokësor.

Si rezultat i një pune të keqe me dekada të cilën e ka trashëguar Qeveria e re e Komunale,ndoshta si një nga problemet ma emergjente që urgjentisht kërkon zgjidhje,nuk duhej të ishte arsye për të marrë veprime të ngutshme si është vepruar në rastin konkret.

Caktimi i lokacioneve për parkingje kërkon një punë komplekse ku duhet me qenë të përfshirë shumë profile ekspertësh ku kryesorët duhet me qenë Planerët hapësinor dhe urban e si ndihmës munden me u inkuadrua edhe profilet tjera si janë gjeografët, inxhinierët e komunikacionit dhe të tjerët sipas nevojës,së bashku me bashkëpunëtor të jashtëm si inxhinierët e ndërtimit,gjeometrat,sociologët etj.

Nga ajo çka u prezantua në opinion vërehet se kjo mënyrë e caktimit të lokacioneve të parkingjeve është bërë formalisht,janë paraparë aty ku ka pasur mundësi fizike,hapësira të lira,e jo si rezultat i një studimi të Qëndrueshëm kompleks urban.

Nga një vështrim sipërfaqësorë i një pjese të qendrës,fitohet bindja se i tërë ai kompleks i banimit individual dhe kolektiv,si dhe ai i veprimtarive biznesore është i rrethuar nga automjetet,dhe krijon një ndjenjë të keqe të pa sigurisë së lëvizjes së lirë të banorëve,e posaçërisht të fëmijëve dhe të moshuarve. Si mundet të arsyeton një profesionist një mënyrë të tillë të parashikimit të parkingjeve kur një objekt banimi kolektiv në të tri anët është i rrethuar me parkingje,e pa shpjegueshme,kjo të asocion në një burg kolektiv të imponuar !

ME vetëdije apo pa  atë është ngulfatur funksionimi normal i aktiviteteve private dhe publike,jeta urbane në atë pjesë të qendrës së kryeqytetit është degraduar me të madhe.

As që bëhet fjalë për një rrugë pa automjete që lidhet me sheshin “Nëna Tereze”,ajo është uzurpuar nga parkingjet. Si munden të parkohen automjetet në disa pjesë të parkingjeve ku nuk ekziston as mundësia teknike e funksionimit të tyre.

Nuk duhet projektuar sipas asaj se si është duke funksionuar sistemi i parkimit anarkik në këto vite në Prishtinë dhe në tërë Kosovën. Duhet me i respektuar normat dhe standardet ndërkombëtare të planifikimit urban nëse dëshirojmë të kemi zgjidhje të qëndrueshme urbane,dhe të jemi pjesë e shoqërive të civilizuara.

Trotuaret dihet për cilin funksion ndërtohen,nga presionet e mëdha dhe kërkesat në shumë raste të pa arsyeshme,u bënë vendqëndrim i shërbimeve të taksistëve.

Një dukuri e tillë e shëmtuar iu mundësoi qeverive komunale të kaluara që të “lejojnë” në fillim parkingje të automjeteve në disa rrugë duke uzurpuar një pjesë të trotuareve në ato pjesë të qytetit jo shumë të frekuentuara. Kjo praktik e vjetër e komunës ende po vazhdon edhe në qendrën e ngushtë të kryeqytetit,duke harruar se trotuaret e qytetit janë të destinuar për lëvizjen e lirë të qytetarëve,e jo për parkim pa marr parasysh kërkesat e mëdha të arsyeshme për parkingje.

Një praktik e tillë në bërthamën e qytetit të vjetër dhe në atë të renë të kryeqytetit, shëmton pamjen e tij dhe e humb kualitetin e rrugës këmbësore “Nëna Terezë”,në të cilën frekuentojnë rrugët tjera që duhej të kishin trajtim “pedonal” pa automjete,nëse Prishtina donë ti ngjason qendrave të tjera evropiane,alternativ tjetër nuk ka.

Për ketë ekzistojnë mundësit teknike por ende nuk ka veprime konkrete, përkundër presionit të profesionistëve ( demonstrimi i arkitektëve të PAW-it në muajin korrik),të cilët po dëshirojnë që edhe Prishtina të iu ngjaj kryeqyteteve tjera në botë, ku komunikacioni dhe parkingjet tërësish janë larguar për vizitorët,nga qendra e Kryeqytetit.

Pagesa e parkingjeve dhe kufizimet kohore janë domosdoshmëri,kanë ekzistuar edhe përpara në Prishtinë,ajo nuk është garanci për funksionim normal të komunikacionit dhe shërbimit të parkingjeve në qendër,ajo mënyrë pas një kohe është larguar nga vetë qeveria komunale e asaj kohe. Nuk duhet me u bazuar shumë në ato metoda,duhet me iu përshtatur filozofisë jetësore të banorëve të Prishtinës dhe Kosovës,e cila nuk është as përafërsish e ngjashme me popujt e regjionit dhe ma gjerë.

Besoi se ky projekt i parkingjeve është si një zgjidhje e përkohshme,për të korrigjuar sado pak anomalit e shumta që kanë ndodhur në vitet e pas luftës në Kosovë, e  posaçërisht në Prishtinë,ku ka dhe ka pasur përvetësime dhe uzurpime të shumta,në emër të caktimit të lokacioneve për parkingje publike dhe individuale. Gëzon fakti që për problematikën e komunikacionit urban dhe ndër-urban si dhe parkingjeve për tërë kryeqytetin dhe Komunën e Prishtinës,vendimmarrësit komunal janë në kontakt me zyrtarët e kryeqytetit të Kroacisë,Zagrebit, nga të cilët kanë çka të mësojnë.

Së fundit edhe në Planin Zhvillimor Urban (PZhU) i cili është aprovuar në Shtator të vitit 2013,në listën e përpilimit të projekteve prioritare për vitin 2014 parashihen dy projekte që trajtojnë ketë problematik jetike për Prishtinën si:
P1. Hartimi I MASTER PLANIT për transportin në Prishtinë. dhe
P2. Hartimi I Planit për Masat e përkohshme për rregullimin e Parkimeve në Prishtinë në bashkëpunim me policinë e trafikut.

Duhet vetëm angazhim gjithëpërfshirës i të gjithë faktorëve vendimmarrës të nivelit komunal i cili në ketë periodë nuk ka munguar si dhe përkrahja morale dhe financiare e nivelit Qendror pasi Prishtina është kryeqyteti i Kosovës dhe është pasqyrë e të gjithë neve që ne shumicën e rasteve kemi qenë indiferent me atë se çka është duke ngjarë në mjedisin që na kushtëzon një jetë normale urbane.