Shkruar nga Mr. Lulzim A. Beqiri

Barrierat dhe pengesat me të cilat përballen bizneset gjatë zhvillimit të aktivitetit të tyre ditore përbëjnë aspekte të ndryshme dhe janë të lloj-llojshme.

Ndër vështirësitë më të shpeshta me të cilat ballafaqohen bizneset në aktivitetin e tyre ditore operacionale është rryma elektrike, infrastruktura e keqe, konkurrenca jo lojale, mungesa e sundimit të ligjit, si dhe niveli i lartë i taksave.

Një nga kushtet esenciale për funksionimin normal të ndërmarrjeve të vogla dhe të mesme (NVM) është furnizimi i bollshëm me energji elektrike. Mungesa e furnizimit me energji elektrike ka penguar në masë të madhe konkurrencën e ekonomisë kosovare.

Pothuajse të gjitha anketat e bëra me biznese  kanë identifikuar furnizimin e pasigurt të energjisë elektrike si njërën prej pengesave kryesore në zhvillimin e tyre. Republika e Kosovës ballafaqohet me reduktime të  ashpra të rrymës, përderisa qënd­ron në rezervat e treta të linjitit në Evropë.

Në rajon ku ka rritje të kërkesës për energji elektrike në dritën e mungesës së furnizimit, Ko­sova mundet së paku të prodhojë energji për vetveten.

 Faturimi dhe inkasimi janë ende shumë të ulëta. Korporata energjetike e Kosovës, KEK, mesatarisht inkason  65% prej energjisë që prodhon që ka rezultuar me një humbje prej rreth 36 milionë eurosh. Hum­bjet e shkaktuara si pasojë e kësaj barten tek konsumatorët.

Gjendja e tanishme është veçan­ë­risht e çuditshme duke marrë parasysh faktin se Kosova dikur ka qenë eksportuese e energjisë elektrike. Kosova mund të mos ketë resurse të naftës ose gazit natyror, mund të ketë probleme  ekonomike e politike, por ajo ka rezerva të mëdha të linjitit - një lloj i thëngjillit që përdoret kryesisht për prodhimin e energjisë elektrike.

Prandaj, ekziston potenciali që ajo sërish të eksportojë energji, por mungojnë kapacitetet për një gjë të tillë.

Ekziston një numër i madh i humbjeve teknike në rrjet sepse ka pasur pak investime në rrjetin e transmetimit. Dy termocentralet Kosova A (mbi 45 vjet) dhe Kosova B (mbi  20 vjet) nuk mund t’i plotësojnë nevojat e konsumatorëve dhe për çudi shtrenjtohet ende edhe pse edhe pse ia ka nxire jetën ndërmarrësit kosovar veçanërisht me reduktime të ashpra.

Ato kanë nevojë permanente për riparime dhe shuarjet e shpeshta janë duke shkaktuar edhe më shumë reduktime të rrymës.

Gjatë sezonit më kulminant në dimër, KEDS detyrohet të importojë energji elektrike të shtr­enjtë, të paguar me subvencione nga buxheti i Kosovës.

KEDS  po ashtu ballafaqohet me shumë reforma qeverisëse. Kosova më në fund ka bërë progres në harmonizimin ligjor dhe është përpjekur të harmonizojë nevojat për të plotësuar obligimet nga Traktati i Komunitetit të Energjisë me tërheqjen e investitorëve privatë.

Mbesin sfida të mëdha për t’u adresuar në lidhje me implementimin e ligjeve dhe politikave të energjisë, duke përfshirë zbatimin e pagesave të rrymës, menaxhimin e kërkesës duke har­m­onizuar tarifat me koston dhe krijimin e kushteve për investime të jashtme në industrinë e energjisë së Kosovës si bazë për zhvillim ekonomik.