Shkruar nga Ali Hertica

Çfarë e karakterizon një kushtetutë të dëshirushme,ka tri forma të mira qeverisjeje që janë,monarkia,aristokracia dhe demokracija e ndërgjegjshme.ka edhe tri forma të kqija të qeverisjes,tirania,oligarkia,dhe demokracia pa fre siq është në Kosovë një demokraci e till...qe asë kush nuk jap pegjegjësi nga politikanet.Në fillim njerëzit mblidhen rreth një forme të qeverisjes  dhe kjo rrëshqet,nëpërmjet e cila e cila mbështet krijimin  e një sistemi, që edhe kjo  një lloj oligarkie,që më në fund bëhet burim i një forme të qeverisjes demokratike.pak nga pak,edhe kjo rrëshqet në qeverisje pa  fre... e cila është shkatërruse për interesat private dhe publike.

Në këtë stad ,ka arsye për të vendosur një formë te re monarkie,por kjo do të degjenerohet në tirani etj.Të gjitha format e qeverisjes janë të shkurtra,tri të fundit për shkak të karakterit të lindur me vese.Ligjvënës të mençur e kanë vënë re këtë gjë,prandaj kanë krijuar forma të përzira qeverisjeje, me elemente nga tri të mirat,për të arritur një qeverisje të fortë dhe të qëndrushme.Ligjeslacioni që përmban shumë ligje të mira,kur u ndalu titulli i mbretit,si pasojë e qeverisjes së keqe sdhe shkeljeve të tarkuinëve,pushteti mbretror u rujt në forma të ndryshme të konsujve.Një ligjeslacion i mirë duhet të ketë parasysh se natyra e keqe njerëzore është e gatshme për të çelur , sapo t’i japet mundësia.

Gjithë sa kanë shkruar për institucionet shoqërore,demostrojnë dhe histiria është plot me shembuj që i mbështet,se cilido që do të themelojë një shtet dhe të nxjerrë ligje,duhet të ketë parasysh se njerëzit janë të kqij dhe gati të çelin natyrën e tyre plot vese,sapotë gjejnë rast për këtë gjë.Në qoftë se prirja e tyre të këqija fshihen  për njëfar kohe,kjo bëhet për shkak të panjohur dhe ne duhet të marrim me mend se nuk kanë pasur rastin të shfqen,por koha që quhet baba i së vërtetës,nuk vonon dhe i nxjerr në dritë të gjitha. Demokracia e drejtpërdrejtë nuk përdor mjete deryruse.Kjo formë qeverisjeje është e hapur pikërisht për qëndrime të tilla që duhen ndaluar.Demokracia e përfaqësuar ,në terminologjinë e Medisonit,një repubublikë,përkundrazi të hapë mundësi të mëdha.Këto gjenden në dy veçori; 1)pushteti i shoqërisë delegohet te një numër më i vogël njerëzish,2)qeverisja përfshin shumë më tepër njerëz dhe mbulon një rajon të madh

Veçoria e parë bën që pikëpamjet thjeshtohen dhe zgjerohen,duke u filtruar nëpërmjet një organi të zgjedhur nga populli me qytetarë që kanë aq zgjuarsi sa të shikojnë interesat e vendit dhe që me patriotizëm dhe veprime të drejta nuk i sakrifikon ato për interesa të pjesshme afatshkuret.Shtrohet pytja a ka ni demokraci të till Kosova që në të njëjtën kohë,që me shpirtin e fraksionit,paragjykime lokale dhe qëllime të këqija, nëpërmjet intrigave,korrupsionit apo mënyrave të tjera siq po përdorën në Kosovë apo mënyrave të tjera,të marrin vota që duhen dhe të tradhtojnë vendin e tyre.

Çfarë kupitimi ka madhësia për republikën e kosovës ? A duhet me qenë republika më e vogel apo më e madhe,më të mira për mirëqenien e përgjithshme. Antarët e tyre do të bënin plane.Që do t’i kishin gjithmonë parasysh, do të pajtoheshin për rregullat konsekuente dhe do të vendosnin forma të pakthyshme.

Ata mund të marrin pjesë më të madhe të fitimit dhe prandaj,mbështeten në një angazhim më të forte.Si pasojë janë në sulm me detyrime që të fitojnë.Masa përkundrazi,kërkon të ruajë, prandaj është në mbrojtje.Kjo të çon në plogështi ,ndryshe ndodh me të zgjedhurit nga populli.Ata frymëzohen nga shpirti i kolektivit që janë pak,ata janë të dukshëm dhe janë vendosur në një sken të lartë politike dhe i marrin forcat dhe qëndrushmërin nga ambicja që kanë në shpirtin e tyre.

Populli i zgjuar përfaqësusit e tij nga shtersa e pasur,ku keta kan shumë gjëra për ti rujtur nën ombrellen e tyre,edhe ne ditët e qeta ata e mbajnë një sy të hapur mbi lëvizjen e pushtetarëve dhe janë instrumete të qeveritarëve që sinjaliztojnë në kohë.