Bruksel, 25 janar - Sipas një harte të hartuar nga studiues nga BE-ja, vendet e Ballkanit dhe Mesdheut, si dhe Turqia, janë më të ekspozuar ndaj tërmeteve sesa shumë pjesë të tjera të Evropës, sipas revistës së BE-së të kërkimit dhe zhvillimit Horizon.

Studiuesit në projektin SHARE të financuar nga BE-ja kanë prodhuar një hartë që tregon se cilat pjesë të Evropës janë më të rrezikuara.

Kjo tregon se si vende më të rrezikuara janë Italia, Ballkani, Greqia, Bullgaria, Rumania dhe Turqia, transmeton Telegrafi.

“Evropa ka një histori të gjatë të tërmeteve shkatërruese”, tha profesor Domenico Giardini, koordinator i projektit SHARE, për Horizon.

“Të gjithë i kujtojmë ngjarjet tragjike, Izmir (Turqi) në vitin 1999 dhe L’Aquile (Itali) në vitin 2009”, shtoi ai.

Në Izmir, një tërmet i fortë me madhësi 7.6 të shkallës Rihter vrau 17,000 njerëz, ndërsa në L’Aquila një tërmet mesatar me madhësi 5.9 vrau më shumë se 300 njerëz dhe shkatërroi pjesën më të madhe të qytetit.

Pse është aktiviteti sizmik më i lartë në vendet mesdhetare?

Josip Stip?evi?, një gjeofizikan nga Fakulteti i Shkencave në Zagreb, shpjegon se mundësia më e madhe e tërmeteve shumë të forta në Evropë dhe Mesdhe është në Turqi dhe Greqi.

“Kjo ka të bëjë me tektonikën dhe gjeodinamikën në zonë”, thotë ai.

“Shkaku është pllaka Anatoliane, e cila rrëshqet përgjatë pllakës Euroaziatike në veri, kthehet në jug dhe Detin Egje dhe në një farë mënyre shtyp litosferën oqeanike në Mesdhe, e cila është e vetmja gjë që ka mbetur nga Oqeani i madh Tethys që dikur ekzistonte në zonë.

Në Itali, situata është e ngjashme, me shkakun e të gjitha tërmeteve në Itali mikroplata e njohur Adriatiku (Adria), e cila është fajtori kryesor për tërmetet në atë zonë, në Itali, dmth, ndodhë fundosja e njërës pllakë poshtë tjetrës.

Si lindi harta e rrezikut sizmik për BE-në?

Për të krijuar një hartë të rrezikut, studiuesit nga projekti SHARE kombinuan të dhëna nga më shumë se 30,000 tërmete evropiane me madhësi më të madhe se 3.5 në shkallën Rihter që nga viti 1000, duke vlerësuar madhësinë e tyre sipas dëmit dhe efekteve që ata shkaktuan.

Nga informacioni i mbledhur mbi vendndodhjet dhe fuqinë e tërmetit, u llogarit rreziku sizmik për zonën e Bashkimit Evropian dhe Turqisë.

Të gjitha informacionet më në fund kombinohen në një hartë të vetme të rrezikut sizmik që tregon zonat e purpurta të errëta që kalojnë nëpër zonat e pjesës Mesdhetare të Evropës ku tërmetet janë më të mundshme dhe ku ato mund të shkaktojnë dëmin më të madh.

Hulumtimi tregon se zonat ku ka një probabilitet prej 10% ose më të lartë, mund të përjetojnë një tërmet shumë të fortë brenda 50 viteve.

“Ky është modeli i parë modern i referuar rrezikut sizmik në Evropë”, tha Dr. Artur Pinto, kreu i Laboratorit Evropian të Vlerësimit të Strukturës në Ispra, Itali.

“Kjo do të jetë e dobishme për planifikimin e ndërtimit në të ardhmen, dhe veçanërisht në lidhje me llojet e ndryshme të ndërtesave dhe infrastrukturës, të tilla si diga, ndërtesa të larta apo edhe ura”, shpjegoi ai.

Harta tregon, ndër të tjera, zona të tjera ku ka filluar të rritet aktiviteti sizmik pranë Brukselit në Belgjikë, Lisbonës në Portugali, Budapestit në Hungari dhe përgjatë ishullit Pirinej.

Rreziku sizmik

“Rreziku sizmik nuk është vetëm llogaritja e probabilitetit të një ngjarjeje që ndodh diku në Evropë për një periudhë kohe”, tha Prof. Giardini.

“Në projektin tonë, rreziku sizmik i referohet gjasave të dëmtimit dhe humbjes që ngjarjet sizmike mund t’i shkaktojnë mjedisit tonë ekonomik dhe njerëzor”, tha ai.

“Një tërmet i moderuar në një pjesë të populluar dendur të Evropës ose në një zonë që ka infrastrukturë kritike, të tilla si tubacionet, mund të ketë një ndikim të madh”, shpjegoi ai.

Kjo u shqyrtua më në detaje nga projekti SYNER-G i financuar nga BE, i cili zhvilloi një mjet softuer me burim të hapur për të analizuar cenueshmërinë dhe për të përpunuar efektet sociale dhe ekonomike të tërmeteve në zona të caktuara urbane, siç është porti i Selanikut në Greqi, nga fundi i vitit 2013.

Cilat vende të BE-së janë me aktivitet sizmik të lartë dhe cilat me aktivitet të ulët?

Të gjitha zonat që shtrihen më afër kufijve të pllakave tektonike janë me aktivitet të lartë sizmik.

“Në Mesdhe, ku ndodh përplasja e pllakave afrikane, euroaziatike dhe të ngjashme me to, ka zona më aktive sizmike të Evropës. Ekziston gjithashtu një pjesë disi më aktive sizmike në Rumani, por gjithashtu lidhet me ngjarjet në Mesdhe të gjitha shtetet veriore dhe kontinentale – janë dukshëm më pak aktive sizmike sepse nuk ka procese të tilla të theksuara gjeodinamike si në zonat më afër kufijve të pllakave tektonike”, thotë Stipcevic.