Tiranë, 13 dhejtor - Shqipëria teorikisht jeton mbi miliarda euro minerale të fshehura në thellësinë e tokës, por vetëm teorikisht, pasi në shumë raste, mineralet janë tepër thellë, tepër të vështira për t’u nxjerrë në sipërfaqe apo janë shumë të varfra dhe të kushtueshme për t’u përpunuar.

Rezervat e përgjithshme minerare të vendit, ndonëse mund të krijojnë vende pune dhe aktivitet ekonomik, përbëjnë gjithsesi një pjesë të vogël të Prodhimit të Brendshëm Bruto.

Kromi, bakri, qymyri, nafta e minerale të tjera vlerësohet se gjenden në sasi të mëdha, por përfitimet e vendit nga këto minerale janë të pakta.

Vlerësohet se në nëntokën shqiptare ka naftë me vlerë të përgjithshme prej mbi 6 miliardë dollarësh, por pjesa dërrmuese e saj nuk është ende e mundur të nxirret nga nëntoka me teknologjinë aktuale të disponueshme, gjë që bën që vlera e përgjithshme e naftës të prodhuar të jetë rreth 300 milionë dollarë në vit.

Shumë legjenda kanë qarkulluar mbi pasuritë e nëntokës shqiptare, por këto kanë mbetur thjeshtë legjenda.

Para viteve 2000, shumë ekspertë vendës e të huaj besonin se vendburimet aktuale të naftës janë vetëm pjesa e sipërme e një burimi më të madh, ose një megaburimi që gjendet më thellë. Burimet aktuale të naftës në Shqipëri gjenden në 300-500 apo 1 mijë metra thellësi.

Burimi më i thellë gjendet në 3700 metra thellësi. Në mbi 5 mijë metra thellësi, besohej se gjendej megaburimi. Legjenda u konfirmua si e tillë pasi kompanitë ndërkombëtare shpenzuan rreth 600 milionë dollarë në projekte kërkimore në Shqipëri, të cilat dolën pa rezultat, ose zbuluan sasi tepër të vogla nafte për t’u shfrytëzuar. Legjenda të ngjashme për megaburimin e thellësive të mëdha ekzistojnë edhe në Greqi, Bosnjë e vende të tjera.

Rreth 670 kompani, shumica e të cilave me përmasat e kioskave, janë licencuar aktualisht për të shfrytëzuar këtë pasuri minerare, ndërsa rreth 70 kompani të tjera janë licencuar për të kërkuar burime të reja.

Kromi

Teorikisht, sasia e përgjithshme e rezervave të nxjerrshme të mineralit të kromit rezulton 10 milionë tonë. Me çmim prej 200 dollarësh për ton, kromi rezulton një pasuri me vlerë 2 miliardë dollarë. Por këto 2 miliardë dollarë krom gjenden shumë thellë, në disa raste nën nivelin e detit. Kostoja e nxjerrjes së tij në sipërfaqe është tepër e lartë. Gjithsesi, kromi është metali më me leverdi ekonomike sot për sot pas naftës në Shqipëri. Njëri nga burimet, ai i Bulqizës, është veçanërisht i pasur. Qeveria ka dhënë rreth 250 licenca shfrytëzimi për burimet aktuale të kromit. Prodhimi aktual është rreth 200 mijë tonë në vit.

Bakri

Minerali i bakrit vlerësohet se është më i bollshëm, por edhe më i varfër. Rezervat e nxjerrshme gjeologjike llogariten në rreth 50 milionë tonë me një përmbajtje të elementit të dobishëm Cu 1.3-2.5%, vërehet pak aktivitet shfrytëzimi dhe aktivitet eksplorimi nga disa kompani të huaja. Rezervat gjeologjike në minierat aktualisht në shfrytëzim vlerësohen në 4.7 milionë tonë me 1.39% bakër të pastër.

Nikeli

Shqipëria vlerësohet se ka edhe 300 milionë tonë rezerva nikeli, por përmbajtja e metalit të vlefshëm në këtë masë varion nga 0.85 në 1.15 për qind. Ka disa kompani të vogla shqiptare që nxjerrin nikel.

Qymyri

Në Shqipëri qymyri gjendet në pesë burime kryesore, të cilat konsiderohen si tepër të vogla për t’u vënë në shfrytëzim dhe tepër të varfra për t’u shfrytëzuar me leverdi. Në Memaliaj, vlerësohet se mund të nxirret deri në 120 mijë tonë në vit dhe fuqia kalorifike mesatare vlerësohet në 4300 kkal për kilogram.

Në burimin Vërdovë-Dardhas mund të prodhohet deri në 140 mijë tonë, por këtu fuqia kalorifike është edhe më e ulët, rreth 2450 kkal/kg; vendburimi i Tiranës (Priskë-Mushqeta) me prodhim vjetor rreth 90 mijë tonë, fuqi kalorifike mesatare rreth 3490 kkal/kg; vendburimi i Korçës (Babien-Krosnisht-Qenskë), me prodhim vjetor rreth 51 mijë tonë, fuqi kalorifike mesatare rreth 2500 kkal/kg; vendburimi Mborje-Drenovë, me prodhim vjetor rreth 20 mijë tonë, fuqi kalorifike mesatare rreth 2690 kkal/kg.

Strategjia minerare e Shqipërisë gjykon se shfrytëzimi i këtyre burimeve nuk është me leverdi, por ato mund të vihen në punë në rast se qymyri përdoret për prodhimin e energjisë elektrike. Vetëm se burimet aktuale nuk janë në gjendje të ushqejnë termocentrale të mëdha, për këtë arsye propozohen termocentrale deri në 5 MW.

Bitumi

Në Selenicë vlerësohet se gjenden aktualisht 520 mijë tonë bitum natyral, i cili po shfrytëzohet. Por Shqipëria ka edhe 3-4 milionë tonë të tjera burime bitumi pranë zonave naftëmbajtëse.

Gipsi

Rreth zonës së Korabit si dhe në Dumre të Elbasanit apo në Sarandë, gjenden disa burime minerare që mund të përdoren për prodhimin e gipsit dekorativ. Në pjesën maqedonase të Korabit, një fabrikë gjermane prodhon prej vitesh gips për të gjithë Ballkanin, ndërsa në anën shqiptare, burimi nuk është vënë kurrë në shfrytëzim.

Kripa guri

Shërbimi gjeologjik shqiptar vlerëson se në Shqipëri mund të ketë rreth 100 milionë tonë kripë guri, ku pjesa më e madhe gjendet në Dumre, ndërsa burime më të vogla gjenden në Dhrovjan, Kardhiq dhe Kolonjë.