Ankara, 29 mars - Bazuar në të dhëna nga satelitë që rrotullohen rreth Tokës, studiuesit kanë identifikuar humbje të mëdha të burimeve ujore në një rajon të paqëndrueshëm të Lindjes së Mesme.

Ata thonë se këto humbje, të cilat kërcënojnë acarimin e konflikteve ujore rajonale, mund të përkeqësohen, ndërkohë që ndryshimet klimatike po i dëmtojnë edhe më shumë rezervat.
 
Lumenjtë Tigër dhe Eufrat kalojnë nëpër Siri dhe Irak për t’u derdhur në Gjirin Persik, por burimi i këtyre lumenjve ndodhet në Turqinë juglindore, bazë e popullatës rebele kurde të vendit.

Për të përmirësuar mundësitë ekonomike në rajon, qeveria turke ka ndërtuar më shumë se 20 diga në këto lumenj, thotë Katalyn Voss e Universitetit të Kolorados.

“Ata kanë arsyet e tyre politike dhe shoqërore që duan të përdorin sa më shumë ujë”.

Uji i përdorur në Turqi nuk rrjedh në vendet fqinje. Kur rajoni u godit nga thatësira në vitin 2007, prodhimet bujqësore në Irak dhe Siri ranë ndjeshëm, ndërkohë që Turqia u prek më pak.

Zonja Voss dhe disa bashkëpunëtorë të saj mendojnë se digat e Turqisë në lumenjtë Tigër dhe Eufrat ndihmuan fermat që të mos humbisnin prodhimin.

“Meqë ata vazhduan të përdornin nivele normale ose sasi normale uji gjatë thatësirës, kjo rezultoi në një rënie të niveleve të ujit në Siri dhe Irak. Për pasojë, këto dy vende duhej të gjenin burime alternative uji dhe për këtë shfrytëzuan ujërat nëntokësore”.

Dhe këtë e bënë në sasi të mëdha, thotë zonja Voss. Informacionet rreth përdorimit të ujit në rajon janë të pakta dhe shpesh sekrete, prandaj zonja Voss dhe kolegët e saj u mbështetën tek të dhënat e marra nga satelitët në hapësirë.

Fjala është për satelitët të cilët masin ndryshimet e vogla të gravitetit. Të dhënat treguan se zona përreth pjesës së sipërme të lumenjve Tigër dhe Eufrat kishin humbur gjithsej rreth 144 kilometra kub ujë, mbi dhe nën tokë gjatë periudhës 2003-2009, sasi kjo e barabartë me gati gjithë volumin e Detit të Vdekur, thotë zonja Voss.

Madje studiuesit llogarisin se rreth dy të tretat e këtij volumi ishte pompuar nga nëntoka. Studiuesja thotë se fakti që shumica e këtij uji u mor nga burimet nëntokësore është tronditës dhe diçka jo e mirë për të ardhmen, duke pasur parasysh ndikimet e parashikueshme të ndryshimeve klimatike.

“Duket se ky rajon do të përballet me thatësira më të shpeshta dhe më të mëdha, pra edhe shfrytëzimi pa kriter i burimeve ujore tokësore do të përsëritet dhe do të keqësohet”.

Prandaj është e domosdoshme, thotë zonja Voss, që këto tre vende të bashkëpunojnë lidhur me shfrytëzimin e burimeve ujore të lumenjve në të ardhmen.

Todd Jarvis kryeson Institutin e Ujrave në Universitetin e Oregonit. Ai thotë se të dhënat satelitore të përdorura nga grupi studiues duhet të konfirmohen me përmasat në terren, por kjo do të jetë e vështirë pjesërisht sepse këto vende i konsiderojnë të dhënat ujore si çështje të sigurimit kombëtar.

I parë nga ky aspekt, thotë ai, studimi i zonjës Voss është i rëndësishëm sepse bën  më shumë se sa thjesht hedh dritë mbi problemin.

“Përveç vlerësimit të sasisë së ujit të pakësuar, studimi bën një hap më tej lidhur me mundësinë që ky informacion të përdoret për të gjetur një mënyrë për menaxhimin e burimeve ujore”.

Zoti Jarvis thotë se këto lloj të dhënash të pavarura të marra nga hapësira mund të jenë një mjet për politikanët që të gjejnë mënyrat për të shfrytëzuar bashkërisht ujin, një burim i çmuar dhe gjithnjë e më i rallë.